Antoni Peretiatkowicz (1884-1956) był profesorem nadzwyczajnym filozofii prawa i metodologii umiejętności prawniczych Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, a przez krótki czas także Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Z początkiem kwietnia 1919 r. został pierwszym Dziekanem poznańskiego Wydziału Prawa i Nauk Ekonomiczno-Politycznych (późniejszego Wydziału Prawno-Ekonomicznego). Stopień doktora uzyskał profesor Peretiatkowicz na Uniwersytecie Jagiellońskim (1909), gdzie po dalszych studiach w Paryżu, Genewie i Heidelbergu habilitował się na podstawie rozprawy o filozofii prawa Jana Jakuba Rousseau (1914), do którego odwoływał się w licznych pracach. Jego zainteresowania badawcze obejmowały przede wszystkim teorię państwa i filozofię polityki, choć formułował również oryginalne, antyformalistyczne poglądy na temat wykładni prawa, zdecydowany prymat przyznając wykładni celowościowej. Poglądy te pozostawały w związku z jego koncepcjami „ideału prawa” i „poczucia prawa” jako zjawiska psychiczno-społecznego, które traktować można jako jedno z prekursorskich ujęć kultury prawnej albo jako swoistą wersję prawa natury. Za ważną kwestię podejmowaną przez profesora Peretiatkowicza w dziedzinie filozofii prawa uznaje się także, wiążący go z myślą Leona Petrażyckiego, postulat uspołecznienia nauki prawa.
(Na podstawie tekstu „Historia Katedry Teorii i Filozofii Prawa w latach 1919-2019”, napisanego przez P.F. Zwierzykowskiego z pomocą M. Dybowskiego, M. Hermanna i M. Krotoszyńskiego, opublikowanego w: R. Budzinowski et al. (red.), Myśląc o przyszłości nie zapominamy o przeszłości. Księga jubileuszowa 100 lat Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 2019, s. 398-416)
Ważniejsze prace:
- Filozofia prawa Jana Jakóba Rousseau’a (1913)
- Państwo współczesne (1916)
- Filozofja społeczna J. J. Rousseau’a (1921)
- Wstęp do nauk prawnych (1922)
- Współczesna encyklopedia życia politycznego
z uwzględnieniem życia gospodarczego (1926) - Problem prawa międzynarodowego: teoria H. Kelsena (1937)
- Studia prawnicze (1938)
A. Peretiatkowicz był też autorem licznych tłumaczeń, m.in. Ogólnej nauki o państwie G. Jellinka i Umowy społecznej J. J. Rousseau.
Zobacz więcej:
- A. Gulczyński, Antoni Peretiatkowicz, [w:] T. Schramm (red.), Poczet rektorów Almae Matris Posnaniensis, Poznań 2004.
- A. Kryniecka-Piotrak, Koncepcja poczucia prawnego w ujęciu Antoniego Peretiatkowicza, [w:] M. Szyszkowska, Teoria i filozofia prawa, Warszawa 2008.
- F. Ludwin, Filozofia prawa Antoniego Peretiatkowicza, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2014, nr 2.
- T. Raburski, Antoni Peretiatkowicz i początki filozofii prawa na Uniwersytecie Poznańskim, [w:] T. Buksiński (red.), Filozofia na Uniwersytecie w Poznaniu. Jubileusz 90-lecia, Poznań 2010.
